Depresyon
Depresyon Nedir?
Depresyon yaşayan kişiler genellikle kendilerini mutsuz, yorgun, isteksiz ya da çökkün hissettiklerini ve bu duyguların hiç geçmeyeceğini zannettiklerini ifade etmektedirler. Her birey hayatının belli dönemlerinde üzüntü ve mutsuzluk gibi hisler içerisinde bulunabilir. Bu hisler birkaç gün içerisinde ortadan kaybolabilir. Depresyonda ise bu süre iki haftadan daha uzun sürebilir ve kişi günlük aktivitelerini yerine getirmekte, önceden yaptığı işlerden eskisi kadar keyif almakta zorlanabilir.
Depresyon toplumda oldukça yaygın görülen ciddi bir sağlık sorunudur. Kişinin güçsüz ya da iradesiz olduğu anlamına gelmez. Doğru teşhis ve destek ile tedaviden olumlu cevap alınabilmektedir.
Depresyonun Nedenleri
Depresyonun tek bir nedeni bulunmamaktadır. Genetik, biyolojik, çevresel ve psikolojik birçok faktörün etkileşimi sonucunda gelişebilmektedir.
Stres verici yaşam olayları: Mali sorunlar, iş kaybı, akademik başarısızlık, ilişkisel problemler, yakın kaybı, kazalar, afetler.
Aile öyküsü: Kişide depresyonun görülme olasılığı aile bireylerinde depresyon öyküsünün bulunması ile ilişkilidir. Ancak bu, ailesinde depresyon hikayesi bulunan her bireyin depresyon yaşayacağı anlamına gelmemektedir. Yapılan çalışmalar hem genetik hem çevresel faktörlerin depresyon riskinin ortaya çıkmasında etkili olduğunu belirtmektedir.
Tıbbi rahatsızlıklar: Depresyondan önce, depresyon sırasında ya da depresyonun bir sonucu olarak ortaya çıkabilmektedir. Anksiyete bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu, obsessif-kompulsif bozukluk, sosyal fobi, yaygın anksiyete bozukluğu, alkol ve/veya madde bağımlılıkları, depresyonla birarada görülebilmektedir. Bunun yanı sıra, kalp rahatsızlıkları, parkinson hastalığı, inme, kanser, HIV/AIDS, diyabet hastalıklarına da depresyon eşlik edebilmektedir.
Belirtileri
Depresyon her bireyde farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Belirtilerin şiddeti, sıklığı ve ne zamandan beri devam ettiği kişiden kişiye değişiklik göstermektedir.
• Suçluluk, değersizlik ya da umutsuzluk hissi
• Huzursuzluk, alınganlık, sinirlilik hali
• Umutsuzluk, karamsarlık, üzüntü
• Yorgunluk, bitkinlik, enerji kaybı
• Önceden keyif alınan uğraşlardan uzaklaşma
• Karar vermekte zorlanma, odaklanamama ve dikkati sürdürmede güçlük
• Kolay öfkelenme, kızma, kişiler arası çatışmalarda sıklık
• İştah kaybı ya da aşırı iştahlı olma
• Normalden daha az ya da daha fazla uyuma
• Cinsel istekte azalma
• Nedeni belirlenemeyen ağrılar, kramplar ya da sindirim sorunları
• Kendine zarar verme düşünceleri, planları ya da girişimleri
• Nadiren de olsa ağır depresyonda halüsinasyon ya da delüzyon eşlik edebilmektedir.
Değerlendirme
Kişiye uygun olan tedavinin sunulmasında en önemli adımlardan biri bu alanda uzman doktor ve psikolog ile işbirliği içinde olmanızdır. Değerlendirme sürecinde depresyona ilişkin;
• Düşünceleriniz, duygularınız ve davranışlarınız
• Ne kadar zamandan beri bu belirtileri taşıdığınız
• Günlük yaşantınızı, ilişkilerinizi ve yapacaklarınızı ne ölçüde etkilediği
• Daha önceden benzer şikayetleriniz olup olmadığı
• Eğer önceden bir tedavi aldıysanız bu süreçte size ne kadar yararlı olduğu sorulabilir.
Doktorunuz ve psikoloğunuz değerlendirme süresinde sizi daha iyi anlamak ve uygun bir tedavi planı oluşturmak için bazı ek testler isteyebilir.
Tedavi
Depresyon tedavi edilebilir bir sağlık sorunudur. Tedaviye erken başlanması ve düzenli aralıklarla takibinin sağlanması tedaviden alınan verimi artıracaktır.
Depresyon tedavisinde psikoterapi ve antidepresan ilaçlar depresyon belirtilerinin şiddetine, sıklığına ve süresine bağlı olarak beraber ya da ayrı ayrı kullanılmaktadır.
• İlaçlı tedavilerde doktorunuza ilacın kullanım süresi ve sıklığı, olası yan etkileri, ilacın nasıl bırakılması gerektiği gibi soruları rahatlıkla sorabilirsiniz.
• Psikoterapi, depresyon tedavisinin önemli bir parçasıdır. Depresyon yaşayan bireye uygun olarak farklı terapi yaklaşımları uygulanabilmektedir. Terapistinize hangi terapi yaklaşımını kullandığını, terapinin depresyon üzerinde nasıl bir etkisinin olduğunu, terapinin sonunda nasıl fayda sağlayabileceğinizi ve bunun gibi aklınıza gelen soruları çekinmeden danışabilirsiniz.
DEPRESYONLA YAŞAMAK
Depresyonla başa çıkmak için ne yapabilirim?
Unutmayın ki depresyon tedavisi bir süreçtir ve bu süreçte;
• Herşeyi bir anda halletmek göz korkutucu olabilir. Yapmanız gereken işleri küçük parçalara bölün ve sizin için kolay gözükenlerden başlayın.
• Güvendiğiniz bir yakınınız ya da arkadaşınızla hissettiklerinizi paylaşmaktan çekinmeyin; onların size destek olmasına izin verin.
• Kendinizi birkaç gün içinde veya ruh sağlığı çalışanı ile tek bir görüşmede değil; tedavinin ilerleyen zamanlarında daha iyi hissedebilirsiniz.
• Hayatınızla ilgili önemli kararlar almayı (örneğin; evlilik, taşınma, boşanma, iş/okul değiştirme…) erteleyebilir veya bir yakınınızdan bu konularda görüş alabilirsiniz.
• Uykunuz ve iştahınızdaki değişimler daha hızlı bir sürede iyileşme gösterebilir ancak olumlu düşüncelerin ortaya çıkması ve kalıcı olması için zamana ihtiyaç duyabilirsiniz.
• Kısa yürüyüşler, sinemaya/tiyatroya gitmek, maç izlemek gibi keyif veren etkinliklere katılmak kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olacaktır.
Depresyondaki yakınıma nasıl yardımcı olabilirim?
Aile bireyleri ya da arkadaşlar depresyon yaşayan kişilerin hayatlarında değerli bir destektir. Eğer çevrenizde depresyonla mücadele eden bir yakınınız ya da arkadaşınız bulunuyorsa yapabileceğiniz en önemli yardım kişiyi izni dahilinde bir ruh sağlığı çalışanına yönlendirmeniz olacaktır. Bununla beraber;
• Manevi destek sunun, onu anlamaya çalışın ve dikkatle dinleyin.
• Yakınınızı tembellik yapıyor, işlerini erteliyor, numara yapıyor,
dikkat çekmeye çalışıyor diye suçlamayın.
• İntihara ilişkin söylemlerini ciddiye alın; doktor/psikolog ile işbirliği içinde olun.
• Kısa yürüyüşler, sinema, tiyatro ya da önceden zevk aldığı uğraşılara katılması için teşvik edin ancak yakınınız bunları yapmakta zorlanıyorsa ısrarcı davranmayın, sabırlı olun.
• Tedavi zaman alan bir süreçtir; uygun olan tedavi ve destek ile yakınınız kendini daha iyi hissedecektir.
Depresyon Nedir?
Depresyon yaşayan kişiler genellikle kendilerini mutsuz, yorgun, isteksiz ya da çökkün hissettiklerini ve bu duyguların hiç geçmeyeceğini zannettiklerini ifade etmektedirler. Her birey hayatının belli dönemlerinde üzüntü ve mutsuzluk gibi hisler içerisinde bulunabilir. Bu hisler birkaç gün içerisinde ortadan kaybolabilir. Depresyonda ise bu süre iki haftadan daha uzun sürebilir ve kişi günlük aktivitelerini yerine getirmekte, önceden yaptığı işlerden eskisi kadar keyif almakta zorlanabilir.
Depresyon toplumda oldukça yaygın görülen ciddi bir sağlık sorunudur. Kişinin güçsüz ya da iradesiz olduğu anlamına gelmez. Doğru teşhis ve destek ile tedaviden olumlu cevap alınabilmektedir.
Depresyonun Nedenleri
Depresyonun tek bir nedeni bulunmamaktadır. Genetik, biyolojik, çevresel ve psikolojik birçok faktörün etkileşimi sonucunda gelişebilmektedir.
Stres verici yaşam olayları: Mali sorunlar, iş kaybı, akademik başarısızlık, ilişkisel problemler, yakın kaybı, kazalar, afetler.
Aile öyküsü: Kişide depresyonun görülme olasılığı aile bireylerinde depresyon öyküsünün bulunması ile ilişkilidir. Ancak bu, ailesinde depresyon hikayesi bulunan her bireyin depresyon yaşayacağı anlamına gelmemektedir. Yapılan çalışmalar hem genetik hem çevresel faktörlerin depresyon riskinin ortaya çıkmasında etkili olduğunu belirtmektedir.
Tıbbi rahatsızlıklar: Depresyondan önce, depresyon sırasında ya da depresyonun bir sonucu olarak ortaya çıkabilmektedir. Anksiyete bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu, obsessif-kompulsif bozukluk, sosyal fobi, yaygın anksiyete bozukluğu, alkol ve/veya madde bağımlılıkları, depresyonla birarada görülebilmektedir. Bunun yanı sıra, kalp rahatsızlıkları, parkinson hastalığı, inme, kanser, HIV/AIDS, diyabet hastalıklarına da depresyon eşlik edebilmektedir.
Belirtileri
Depresyon her bireyde farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Belirtilerin şiddeti, sıklığı ve ne zamandan beri devam ettiği kişiden kişiye değişiklik göstermektedir.
• Suçluluk, değersizlik ya da umutsuzluk hissi
• Huzursuzluk, alınganlık, sinirlilik hali
• Umutsuzluk, karamsarlık, üzüntü
• Yorgunluk, bitkinlik, enerji kaybı
• Önceden keyif alınan uğraşlardan uzaklaşma
• Karar vermekte zorlanma, odaklanamama ve dikkati sürdürmede güçlük
• Kolay öfkelenme, kızma, kişiler arası çatışmalarda sıklık
• İştah kaybı ya da aşırı iştahlı olma
• Normalden daha az ya da daha fazla uyuma
• Cinsel istekte azalma
• Nedeni belirlenemeyen ağrılar, kramplar ya da sindirim sorunları
• Kendine zarar verme düşünceleri, planları ya da girişimleri
• Nadiren de olsa ağır depresyonda halüsinasyon ya da delüzyon eşlik edebilmektedir.
Değerlendirme
Kişiye uygun olan tedavinin sunulmasında en önemli adımlardan biri bu alanda uzman doktor ve psikolog ile işbirliği içinde olmanızdır. Değerlendirme sürecinde depresyona ilişkin;
• Düşünceleriniz, duygularınız ve davranışlarınız
• Ne kadar zamandan beri bu belirtileri taşıdığınız
• Günlük yaşantınızı, ilişkilerinizi ve yapacaklarınızı ne ölçüde etkilediği
• Daha önceden benzer şikayetleriniz olup olmadığı
• Eğer önceden bir tedavi aldıysanız bu süreçte size ne kadar yararlı olduğu sorulabilir.
Doktorunuz ve psikoloğunuz değerlendirme süresinde sizi daha iyi anlamak ve uygun bir tedavi planı oluşturmak için bazı ek testler isteyebilir.
Tedavi
Depresyon tedavi edilebilir bir sağlık sorunudur. Tedaviye erken başlanması ve düzenli aralıklarla takibinin sağlanması tedaviden alınan verimi artıracaktır.
Depresyon tedavisinde psikoterapi ve antidepresan ilaçlar depresyon belirtilerinin şiddetine, sıklığına ve süresine bağlı olarak beraber ya da ayrı ayrı kullanılmaktadır.
• İlaçlı tedavilerde doktorunuza ilacın kullanım süresi ve sıklığı, olası yan etkileri, ilacın nasıl bırakılması gerektiği gibi soruları rahatlıkla sorabilirsiniz.
• Psikoterapi, depresyon tedavisinin önemli bir parçasıdır. Depresyon yaşayan bireye uygun olarak farklı terapi yaklaşımları uygulanabilmektedir. Terapistinize hangi terapi yaklaşımını kullandığını, terapinin depresyon üzerinde nasıl bir etkisinin olduğunu, terapinin sonunda nasıl fayda sağlayabileceğinizi ve bunun gibi aklınıza gelen soruları çekinmeden danışabilirsiniz.
DEPRESYONLA YAŞAMAK
Depresyonla başa çıkmak için ne yapabilirim?
Unutmayın ki depresyon tedavisi bir süreçtir ve bu süreçte;
• Herşeyi bir anda halletmek göz korkutucu olabilir. Yapmanız gereken işleri küçük parçalara bölün ve sizin için kolay gözükenlerden başlayın.
• Güvendiğiniz bir yakınınız ya da arkadaşınızla hissettiklerinizi paylaşmaktan çekinmeyin; onların size destek olmasına izin verin.
• Kendinizi birkaç gün içinde veya ruh sağlığı çalışanı ile tek bir görüşmede değil; tedavinin ilerleyen zamanlarında daha iyi hissedebilirsiniz.
• Hayatınızla ilgili önemli kararlar almayı (örneğin; evlilik, taşınma, boşanma, iş/okul değiştirme…) erteleyebilir veya bir yakınınızdan bu konularda görüş alabilirsiniz.
• Uykunuz ve iştahınızdaki değişimler daha hızlı bir sürede iyileşme gösterebilir ancak olumlu düşüncelerin ortaya çıkması ve kalıcı olması için zamana ihtiyaç duyabilirsiniz.
• Kısa yürüyüşler, sinemaya/tiyatroya gitmek, maç izlemek gibi keyif veren etkinliklere katılmak kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olacaktır.
Depresyondaki yakınıma nasıl yardımcı olabilirim?
Aile bireyleri ya da arkadaşlar depresyon yaşayan kişilerin hayatlarında değerli bir destektir. Eğer çevrenizde depresyonla mücadele eden bir yakınınız ya da arkadaşınız bulunuyorsa yapabileceğiniz en önemli yardım kişiyi izni dahilinde bir ruh sağlığı çalışanına yönlendirmeniz olacaktır. Bununla beraber;
• Manevi destek sunun, onu anlamaya çalışın ve dikkatle dinleyin.
• Yakınınızı tembellik yapıyor, işlerini erteliyor, numara yapıyor,
dikkat çekmeye çalışıyor diye suçlamayın.
• İntihara ilişkin söylemlerini ciddiye alın; doktor/psikolog ile işbirliği içinde olun.
• Kısa yürüyüşler, sinema, tiyatro ya da önceden zevk aldığı uğraşılara katılması için teşvik edin ancak yakınınız bunları yapmakta zorlanıyorsa ısrarcı davranmayın, sabırlı olun.
• Tedavi zaman alan bir süreçtir; uygun olan tedavi ve destek ile yakınınız kendini daha iyi hissedecektir.